"Öryggiseftirlit"

Það verður augljósara með hverjum deginum að ísraelsk stjórnvöld hafa enga heilsteypta stefnu og hafa ekki hugmynd um hvað þeir ætla sér í málefnum hertekinnar Palestínu. Svo virðist sem að aðal markmið stjórvalda sé að gera líf Palestínumanna eins ómögulegt og unnt er án þess þó að almenningur innan og utan Ísraels geri sér grein fyrir því. Mjög lúmskt og hægt þjóðarmorð.

Eina leiðin til þess að komast að því hvað sé í gangi er að búa Palestínumanna, bendla sig við þá og komast að því að eigin raun. Engu samræmi gætir í stefni ísraelskra stjórnvalda á Vesturbakkanum, hvað má og hvað má ekki, hvar má gera hvað o.s.frv. Þeir komast upp með það að brjóta á alþjóðlega viðurkenndum mannréttindum daglega án þess að nokkuð sé að gert. Ég mun nefna tvö dæmi.

(1) Eins og ég hef líklega áður komið að þá mega íbúar Nablus ekki aka bílum sínum gegnum stærsta check pointið út úr borginni, Huwarrah án leyfis frá ísraelskum stjórvöldum. Sækja verður um leyfi með 3 mánaða fyrirvara og tilgreina þarf hversu lengi umsækjandi ætlar sér að vera lengi í burtu, með hverjum og af hverju. Þar að auki kostar umsóknarferlið 100 shekela. Ef umsóknin er samþykkt þá fær umsækjandinn tilgreinda dagsetningu og tíma sem honum er veitt leyfi, t.d. 6. september frá 09-18.

Dagurinn kemur og umsækjandinn keyrir á bílnum sínum í átt að Huwarrah. Þar bíður hans 20 bíla röð og umsækjandinn eyðir góðum hluta tímans sem honum er veitt leyfi í að bíða. Þegar röðin kemur að hans bíl er öllum sem í bílnum eru gert að ganga út úr bílnum, stundum með hendur á lofti, ganga burt frá bílnum og lyfta upp bolunum sínum og skálmum. Því næst er þeim gert að standa til hliðar á meðan að bílinn er rannsakaður til hlýtar.

Nú hugsa sumir sem kunna að lesa þetta: "þetta er nauðsynlegt til þess að tryggja öryggi ísraelskra borgara".

En hvernig stendur þá á því að íbúar Nablus geti komist hjá þessu veseni og ekið 1 1/2 tíma fjallaleið framhjá "öryggiseftirlitinu" og komið niður hinum megin við Huwarrah? Og það með fullri vitneskju ísraelska hersins.

Á kortinu sést Nablus og þorpin í kringum borgina (gult) og ólöglegar landnemabyggðir Ísraela í kring (rautt). Check point eru merkt með einstefnumerki og bláir vegir eru eingöngu ætlaðir gyðingum

Strákur sem á íbúðina sem Project Hope leigir bauð mér í bíltúr og sýndi mér leiðina framhjá “öryggiseftirlitinu”. Við lögðum af stað frá heimili mínu á Ashara Asira um kl. 21 á sportbílnum hans og ókum í átt að Asira. Veginum frá Nablus að Asira er lokað klukkan 22 þannig að við vissum að við þyrftum að aka aðra leið heim. Vegurinn var grýttur og á köflum þurftum við að keyra utan vegar þar sem svokölluðum “earth mounds” hefur verið komið fyrir (hrúga af grjóti og sandi þvert yfir veginn). Við keyrðum gegnum Sabastya og Bizzanya áður en við komum að Enav check pointi. Hermennirnir sem tóku á móti okkur á Enav vissu að við værum að koma frá Nablus og að við værum á leiðinni til Ramallah. Það sást á glotti hermannanna að þeir eru vel meðvitaðir um að fólk fari þessa leið frá Nablus reglulega. Eftir nokkrar móðganir í okkar garð (að ég tali lélega ensku, án þess þó að athuga vegabréf, skilríki eða bílinn sjálfan, var okkur hleypt í gegn.
Þar fór öryggiseftirlitið fyrir lítið. Samkvæmt samræmingarskrifstofu SÞ eru Palestínumenn sem aka þessa leið ekki að brjóta í bága við ísraelsk lög.

Eftir Enav keyðrum við nútímalegan, beinan og greiðan veg í átt að Huwarrah. Eins og sjá má á kortinu er sá vegur einkum ætlaður landnemum frá Enav landnemabyggðinni. Það var skrítið að sjá svo Huwarrah check point út um bílgluggan, aðeins í um 10 mínútna fjarlægð frá íbúðinni minni.
Til þess að flækja flókann enn meira, og lengja ferðina enn frekar, þurftum við að fara aðra leið heim. Í stað þess að keyra Asira veginn að Nablus, eins og á leiðinni út, þurftum við að keyra norður til Taluza, gegnum Al Badhan og koma aftur til Nablus gegnum Askar flóttamannabúðirnar, því eins og ég minntist á áðan lokar Asira vegurinn klukkan 22.
Strákurinn sem sýndi mér þessa leið sagði mér einnig að það væri lítið mál að komast alla leið til Ísraels, hann þyrfti bara að punga út 200 shekelum og hringja í símanúmer hjá Ísraela sem stundar það að smygla fólki í gegn.

Abe

(2) Ég fór um helgina ásamt Abe og Kim norður til Akko, en Abe vildi fara þangað og sjá síðasta athvarf krossfaranna. Við ákáðum að reyna styðstu leiðina þangað frá Nablus, gegnum Jenin og “landamæri” Vesturbakkans (sem er í raun rangnefni því það er í raun enginn Vesturbakki til lengur, alla vega ekki í þeim skilningi sem lagt hefur verið í orðið hingað til) og Ísraels. Við fórum með servís alla leið að landamærastöðinni en þar fer fram strangt “öryggiseftirlit” sem Abe lýsti réttilega eftir á sem “obstacle course”.

Það var enginn að fara í gegnum landamærastöðina nema við og við fyrstu sýn virtist enginn vera á verði og án þess að ræða það nokkuð frekar löbbuðum í gegnum málmleitartækið með töskurnar á bakinu. Tækið pípti að sjálfsögðu og við litum ósjálfrátt í kringum okkur. Þá heyrðum við rödd kalla í hátalarakerfi: “Farið til baka, skiljið töskurnar eftir á borðinu, tæmið vasana, takiði af ykkur beltin og labbið aftur í gegn”. Við litum betur í kringum okkur og sáum að það var maður inn í brynvörðum járnklumpi á vinstri hönd. Eftir að við höfðum gert eins og hann sagði bað hann okkur vinsamlegast um að opna töskurnar okkar og sýna honum innihaldið. “Hvaðan eruð þið?” spyr náunginn.

Þetta var aðeins fyrst hluti hindrunarhlaupsins. Þegar við komum inn í bygginguna sáum við fullt af hurðum og á einni þeirra var A4 blað þar sem einhver hafði teiknað ör á. Við litum hvort á annað glottandi og aftur án þess að segja nokkuð gengum við inn um merktu hurðina. Þar var röntgentæki og til beggja handa voru hermenn inn í klefa. Okkur var bent á að setja töskurnar okkar, beltin, myndavélarnar og annað sem við vorum með í vösunum gegnum röntgentækið. Hermennirnir töluðu hver ofan í annan og spurðu okkur til skiptis hvaðan við værum, hvað væri í töskunum og hvort við værum með vegabréfsáritun. Ég framvísaði vegabréfinu mínu og hermaðurinn bað mig um að opna töskuna mína, taka Lonley Planet bókina mína upp úr henni og fletta í gegnum hana. Abe og Kim þurftu að gera það sama.

Þegar þessi hluti “öryggiseftirlitsins” var yfirstaðinn héldum við að gamanið væri búið, en svo var aldeilis ekki. Hermennirnir bentu okkur á að yfirgefa herbergið og ganga í gegnum hurð nr. 1. Við opnuðum hurð sem merkt var nr. 1 (aftur krot á A4 blaði) og við okkur blasti 4 fm klefi með þrem útgöngm. Hurðin lokaðist á eftir okkur og við komumst hvergi út, allar hurðirnar voru læstar. Rödd kallaði í hátalarakerfi: “Labbið inn um hurðina á hægri hönd og skiljið eftir töskurnar ykkar og myndavélarnar og farið aftur til baka”. Bizz, hurðin opnaðist. Við gerðum eins og hann sagði þegjandi og hljóðalaust og gengum aftur til baka í rými nr.1.

Eftir smástund, þegar ég hafði sest á gólfið, var kallað aftur í hátalarakerfið: “Afsakið, ég var ekki nógu skýr, takið veskin ykkar og vegabréfin upp úr töskunum og skiljið þau eftir þar sem við sjáum þau”. Bizz, hurðin opnaðist. Við horfðum hvort á annað í vantrú en gerðum samt það sem við vorum beðin um. Við biðum í nokkrar mínútur þangað til röddin hljómaði aftur í hátalarakerfinu: “Takk fyrir samvinnuna, þið megið sækja töskurnar ykkar og fara gegnum hurðina á vinstri hönd”. Nú hlaut þetta að vera búið hugsaði ég með mér.

Þegar við yfirgáfum rými nr. 1 sá ég betur að um var að ræða hálfgert vöruhús. Fyrir ofan okkur gekk dökkhærður, síðhærður maður með vélbyssu, klæddur í hvítan stuttermabol og svartar gallabuxur. Maðurinn gekk um á málm gólfi fyrir ofan okkur og sjónin minnti mig helst á atriði úr Die Hard bíómynd. Rýmið var opið og stórt og fyrir framan okkur voru nokkrir básar þar sem vegabréfseftirlit fer fram. Í einum básnum situr stúlka klædd svipuðum fötum og maðurinn með vélbyssuna. Hún biður okkur um framvísa vegabréfunum okkar og eftir smá umhugsun bendir hún okkur á að setjast niður og bíða. Á bekknum situr maður á sextugsaldri með kartöflur í trefjapoka. Hann segir okkur að hann sé frá Jenin en vinni stundum Ísraelsmegin.
Stúlkan sem tók vegabréfin okkar talaði í síma og horfði á okkur á meðan. Eftir nokkrar mínútur komu maður og kona í sömu einkennisklæðum, tóku vegabréfin okkar og fóru inn í einn básinn. Við sáum hvernig þau ræddu heillengi saman og horðu á okkur inn á milli. Eftir um 10 mínútur yfirgáfu þau básinn en héldu þó áfram að ræða saman. Nokkru seinna kalla þau til Abes og biðja hann um að koma. Abe er orðinn frekar heyrnarskertur enda orðinn 73 ára gamall og við heyrðum því skýrt og greinilega hvað fór þeim á milli. Konan sá um að spyrja spurninganna en maðurinn stóð við hlið hennar og sagði ekki orð. Abe sagði þeim einfaldlega sannleikann, að við værum að koma frá Nablus þar sem við ynnum hjá Project Hope við enskukennslu og að við værum á leiðinni að skoða Akko. Þau spurðu hann hvernig við þekktumst, af hverju við værum að ferðast saman o.s.frv. Þegar yfirheyrslan yfir Abe var yfirstaðinn gekk hann aftur að bekknum til okkar og “hvíslaði”: “Haldið ykkur við sannleikann, ég endurtek, haldið ykkur við sannleikann”.

Næst kölluðu þau eftir Kim. Kimberley, eins og hann heitir réttu nafni, er maður á fimmtugsaldri frá Ástralíu. Hann hefur ferðast töluvert og þeir Abe hafa þekkst síðan 2006. Við heyrðum ekkert af því sem fór þeirra á milli en ég var farinn að finna til mikillar reiði í garð konunnar, eða réttara sagt stelpunnar, sem sá um yfirheyrsluna.
Kim kom til baka og ég beið eftir því að þau myndu kalla á mig. “Anna”. Ég gekk til þeirra og ég fann hvernig hjartað á mér var á fullu, mér stökk ekki bros á vör.

Hún: “Ég er frá öryggiseftirlitinu og ætla að spyrja þig nokkurra spurninga”
Ég: “Ekkert mál”
Hún: “Hvaðan ertu að koma?”
Ég: “Ég er að koma frá Nablus”
Hún: “Hvað vastu að gera í Nablus?”
Ég: “Ég kenni ensku þar”
Hún: “Hjá hvaða samtökum”
Ég: “Project Hope”
Hún: “Hvað ertu búin að vera þar lengi?”
Ég: “Rúmlega 10 vikur”
Hún: “Er þetta í fyrsta skiptið þitt á Vesturbakkanum?”
Ég: “Nei, ég kom til Palestínu fyrir þremur árum”
Hún: “Hvað varstu lengi þá?”
Ég: “Tæpan mánuð”. Hún vissi alveg svarið við spurningunni minni, búin að rannsaka vegabréfið mitt í meira en hálfa klukkustund.
Hún: “Hvert ertu að fara?”
Ég: “Við erum að fara til Acco og ætlum að gista þar í eina nótt”
Hún: “Hver eru tengslin milli þín og þeirra?” Hún benti á Abe og Kim.
Ég: “Við vinnum öll saman”
Hún: “Hvert ætliði að fara eftir Acco?”
Ég: “Ég veit ekki með þá en ég er að spá í að fara jafnvel til Haifa og fara á ströndina í nokkra klukkutíma. Kannski ákveða þeir að gera eitthvað annað”
Hún: “Nú eruði ekki að ferðast saman?”

Nú var hún virkilega farin að stuða mig. Hvað kemur það henni við hvað ég sé nákvæmlega að fara gera og með hverjum? Hvað hefur það með öryggiseftirlit að gera? Þau vita nákvæmlega hver ég er, hvað ég er með í töskunni minni, hvaða myndir ég hef tekið, hvernig handklæðið mitt er á litinn og hvaða stærð og tegund af nærbuxum ég nota.

Ég: “Jú, jú, við erum samferða, en ég er frjáls manneskja og kem frá landi þar sem fólk er frjálst og ég get farið þangað sem mér sýnist. Ef mig langar á ströndina þá fer ég þangað”

Þetta setti hana aðeins út af laginu. Hún leit niður og svo á manninn og svo til mín.

Hún: “Þú mátt setjast niður aftur”
Þau gengu aftur inn í básinn og fóru að tala saman. Ég settist niður hjá Abe og Kim og við biðum. Abe var orðinn ansi óþreigjufullur þegar við höfðum beðið í 15 mínútur. Maðurinn með kartöflupokann var farinn, hann fékk að fara aftur heim til sín. Abe gekk að básnum og kallaði: “Hvað er eiginlega í gangi? Fáum við að fara í gegn eða ekki? Getum við ekki bara fengið vegabréfin okkar aftur og farið gegnum Jerúsalem?”

Maðurinn og konan komu út úr básnum og sögðu okkur að við mættum fara í gegn en að við þyrftum leyfi frá ísraelsher til þess að fara inn á Vesturbakkann. Að við hefðum farið inn á lokað “stríðssvæði” án þess að sækja um leyfi hjá hernum. Við bentum henni á það að þetta væri í fyrsta skiptið sem að við hefðum heyrt af þessu, að hver sá sem vill kemst inn á Vesturbakann gegnum Jerúsalem án þess að sýna nokkurri einustu manneskju vegabréf. Hún sagði að það kæmi sér ekki við, þetta væru hennar fyrirmæli og hún sé bara að fylgja þeim.

Við fórum lengri leiðina heim.

Maður spyr sig eftir á hvort það sé tilviljun að stysta leiðin sé sú erfiðasta, í báðum dæmunum sem ég nefni. Hvort að ísraelsk stjórvöld vinni svo gjörsamlega án allrar samfellu eða hvort að þetta sé nákvæmlega planið, að gera líf Palestínumanna eins erfitt og óbærilegt og unnt er.

“Ófriður er árangursríkari en friður” heyrði ég í dag. Á Vesturbakkanum ríkir friður, engin mótstaða, engin uppreisn, allt með kyrrum kjörum og ekkert er gert. Ekkert breytist. Öðru máli gegnir um Gaza og Líbanon, svo virðist sem að ófriður og ógn í garð Ísraelsmanna sé það eina sem virki þessa daganna.

Vegabréfsáritun

Við Dominique fórum frá Nablus síðasta sunnudag. Hann átti flug frá Tel Aviv aðfararnótt þriðjudagsins og ég þurfti að framlengja vegabréfsárituninni minni. Það skemmtilega við að vera með Dominique er að það er ekkert stress, við þurfum ekki einu sinni að tala saman, bara þögult samþykki um að leyfa hlutunum að koma í ljós, að þróast í þá átt sem þeim er ætlað, nokkuð sem við sem alþjóðafólk getum gert. Ekkert plan, bara hugmynd.

Huwarra Check Point

Til að komast frá Nablus þarf maður í fyrsta lagi að taka servís að Huwarra check pointi sem er í um 5 mínútna akstursfjarlægð frá miðbænum. Servísinn stoppar í um 500 m fjarlægð frá check pointinu sjálfu innan um hrúgu af öðrum servísum sem ferja fólk niður í bæ og upp úr bæ. Við tekur nokkra mínútna gangur að check pointinu, þríhryrndu skýli við veginn, þar sem fólk skipar sér í raðir; ein fyrir konur, fjölskyldur, aldraða og aðrar tvær fyrir karlmenn á aldrinum 18-45 ára. Biðin er alls ekki svo löng hjá okkur sem förum í konu/fjölskylduröðina, kannski í kringum 10 mínútur, en karlmennirnir bíða upp í 3 klst eftir því að komast í gegn. Þeim er hleypt í gegn eftir geðþótta, oftast á hraðanum 10 menn/klst. Það gefur auga leið að það tekur ekki 6 mínútur að labba gegnum málmleitartæki. Röðin líður áfram og maður bíður eftir merki frá hermanninum að maður megi ganga yfir rauðu línuna í áttina að honum. Ég hef skjaldnast lyst á því að tala við hermennina. Rétti vegabréf, bendi á ICELAND framan á vegabréfinu þegar hann spyr hvaðan ég sé, horfi á hann eins og hann sé geimvera þegar hann spyr hvað ég sé að vilja í illa lyktandi bæli eins og Nablus og bíð eftir að hann gefi mér merki um að ég megi fara í gegn. Þeir eiga það jafnvel til að kalla á eftir manni "Go to Tel Aviv".

Servísarnir

Hinum megin við Huwarra eru stórir servísar sem ferja 7 farþega í einu. Bílstjórarnir kalla í kappi við hvern annan "Jericho", "Ramallah, Ramallah", "Bethlehem" og þar fram eftir götunum. Við settumst upp í servís á leið til Ramallah, án þess að ræða það eitthvað sérstaklega. Með okkur í öftustu sætunum var strákur. Hann var í kringum 25 ára, klæddur eins og aðrir Nablus strákar; gallabuxur, köflótt, hneppt skyrta, strigaskór og hálf túpa af geli í hárinu. Dominique er sérstakur af því leiti að hann hugsar eins og barn, algerlega óháður öllum staðalímyndum og æskilegri hegðun. Hann hélt í sætisbakið fyrir framan sig, beygði sig og snéri og leit í allar áttir. Hann og strákurinn byrja að tala saman með handapati og stikkorðum. Benda á þorp og segja nafnið á þeim. Strákurinn tekur upp símann sinn og gefur Dominique merki um að horfa á video á símanum sínum. Videoið byrjaði þannig að ísraelskur herjeppi nemur staðar og þrír hermenn stökkva út úr honum. Þeir læðast hratt áfram og miða hríðslotabyssunum sínum í allar áttir. Svo þegar ég var alveg sannfærð um að eitthvað hræðilegt væri að fara að gerast öskrar hermaður í kallkerfi úr bílnum, arabísk tónlist hljómar og hermennirnir fara að dansa.

Arafat og Domi

Dominique og strákurinn, sem heitir Arafat, verða fljótlega hinir mestu mátar, Arafat gefur Dominique skyrtu úr pokanum sínum (hann vinnur í fataverslun í Ramallah en er frá Nablus) og Dominique gefur Arafat derhúfuna sína. Þeir taka myndir af hvor öðrum, takast í hendur og halda áfram að skoða video. Eftir klukkustund, tvö check point í viðbót og brotnar samræður við Arafat komum við til Ramallah. Arafat bauð okkur með sér á kaffihús. Við drukkum ávaxtakokteila og reyktum nargilu, Dominique í nýju skyrtunni sinni og Arafat með nýja hattinn sinn. Við ákváðum að koma okkur til Jerúsalem og Arafat fylgdi okkur að servísstöðinni, fleiri myndir voru teknar og við kvöddumst.

Kalandía Check Point

Rúta númer 18 keyrir frá Ramallah til Jerúsalem. Ferðin tekur um 45 mínútur þó aðeins sé um að ræða 15 km. Á Kalandía check pointi, milli Ramallah og Jerúsalem, fer fram öryggiseftirlit. En það sem er kannski skrítnast við öryggiseftirlitið er að það er ekkiert öryggiseftirlit, aðeins aðskilnaðaraðgerð. Hermaður kemur inn í rútuna, biður fólk um skilríki. Þeir sem eru með grænt skilríki en ekki leyfi frá ísraelska ríkinu eru beðnir um að yfirgefa rútuna og snúa til baka. Blá skilríki og erlend vegabréf með vegabréfsáritun fá að fara í gegn.

Múrinn milli Jerúsalem og Ramallah

Frá check pointinu keyrum við svo meðfram múrnum og inn í Jerúsalem. Ramallah var áður fyrr kristið úthverfi Jerúsalem en með tíð og tíma og nauðungaflutningum Palestínumanna frá Jersúalem hefur Ramallah orðið eins konar flóttamannanýlenda. Borg sem myndaðist sem afleiðing hernámsins, ótýpísk palestínsk borg.

Damascus hliðið

Við komum til Jerúsalem um 21 og röltum af stað í átt að Damascus hliðinu í A-Jerúsalem, kíktum inn á hostel í gömlu borginni en enduðum á gamla góða Faisal sem er rétt utan við gömlu borgina. Þar hittum við tvo spænska menn sem bjuggu í Askar flóttamannabúðunum í Nablus í nokkrar vikur. Við settumst niður með þeim, sötruðum á bjór, reyktum nargilu, töluðum um Palestínu, deildum myndum og reynslusögum. Það var afskaplega notalegt.

Faisal hostel

Snemma morguninn eftir kvaddi ég Dominique og hélt af stað til Tel Aviv. Hann ætlaði að vera eftir í Jerúsalem, senda geilsladiska með pósti og jafnvel fara með spænsku strákunum að fylgjast með því þegar ísraelsk stjórnvöld jafna hús Palestínumanna við jörðu. Ég tók rútu frá V-Jerúsalem til Tel Aviv og reyndi að finna leigubíl til þess að finna innanríkisráðuneytið. Ég fann leigubílstjóra og reyndi að útskýra fyrir honum hvert ég vildi fara, Ministry of Interior, visa extension, passport, big building, big street. Hann þóttist skilja hvað ég átti við, reif kjaft alla leiðina, rukkaði mig 1000 kr, og rak mig úr bílnum fyrir framan kreditkortafyrirtæki. "Visa" sagði hann og benti á stóra byggingu. "No, this is not it". "Yes, this!"
Ég fór úr leigubílnum 1000 kr. fátækari og á röngum stað. Ég sá innanríkisráðuneytið í fjarlægð, gekk í áttina og var komin þangað 20 mínútum síðar. Eftir 4 tíma var ég svo komin með vegabréfsáritun fram að brottför. Engar spurningar, engin yfirheyrsla.

Nablus

Ég tók næsta strætó aftur að umferðar- miðstöðinni og tók næstu rútu til Jerúsalem. Í stað þess að taka strætó frá V-Jerúsalem til A-Jerúsalem ákvað ég að genga endilanga Jaffa götu. Þar rakst ég fyrir tilviljun á Dominique og annan spænska gaurinn. Þeir voru á leið inn í póthúsið þegar ég rakst á þá. Þeir sögðu mér að hinn spænski blaðamaðurinn hafi farið til Hebron um morguninn, orðið fyrir grjótkasti frá landnemunum og hann handtekinn í kjölfarið. Hann var handtekinn fyrir að verða fyrir grjótkasti. Það verður líklega til þess að hann fái ekki að koma aftur til Ísraels næstu 5-10 árin.
Við Dominique yfirgáfum Spánverjan og röltum niður í gömlu borg, settumst þar niður og drukkum kaffi. Um kvöldið kvöddumst við svo aftur og ég snéri til baka til Nablus.

The Allenby experience

Jórdaná

Á föstu- dagsmorgun tókum við Gunnar, Domi, Rozina og Ciara rútu frá Jerúsalem að King Hussein/Allenby brúnni, sem er landamærastöð milli Ísraels og Jórdaníu. Það var nú frekar fyndið að keyra yfir brúna sem markar skilin milli landanna og sjá Jórdaná, á sem maður heyrir mikið nefnda, en er ekki breiðari en 2 metrar. Stórauðugur jódanskur vinur Rozinu hafði boðist til þess að sækja mig, Rozinu og Ciaru þegar við kæmum til Amman, gista á heimili hans og fara með okkur til Petru og að Dauða hafinu. Svo bættust Domi og Gunnar við og þá var ég svolítið á milli steins og sleggju vegna þess að ríki strákurinn var ekkert sérstaklega spenntur fyrir því að hýsa 38 ára franskan anarkista frá Absúrdistan (að eigin sögn). Ég ákvað því að vera bara með strákunum, við myndum gista hjá Wahbi bróður Abe’s, leigja okkur bílaleigubíl í Amman á laugardagsmorgninum, keyra til Petru og eyða deginum þar með hinum krökkunum og halda svo enn sunnar og jafnvel fara til Wadi Ram, gista þar fram á sunnudag og fara þaðan til Aqaba. Planið stóðst hins vegar ekki.

Amman

Það tók all nokkurn tíma að komast yfir til Jórdaníu, fyrst gegnum ísraelska hluta landamæranna og svo jórdanska. Þegar við komum til Amman sótti ríki strákurinn okkur öll og keyði mig og strákana að hitta Wahbi. Seinni part dagsins keyði hann svo okkur niður í “gömlu” borgina, við borðuðum írakskan mat (sem var furðulegt nokk eins og íslensk kjötsúpa), skoðuðum okkur um og löbbuðum um alla Amman fram á nótt.

Bílinn okkar

Við vöknuðum spræk kl. 8 á laugardagsmorgun til þess að geta drifið okkur af stað til Petru. En það var nú hægara sagt en gert því það reyndist ómögulegt að fá bílaleigjubíl. Við þræddum allar leigur og það endaði með því að okkur var lofað bíl klukkan 14. Á meðan við biðum eftir bílnum fórum við að Amman háskóla og slæpuðumst þar um þangað til kl. 14. Þegar við komum svo aftur niður á bílaleigu sagði kallinn að bílinn kæmi ekki fyrr en kl. 17. Hann lofaði að þá myndi hann vera tilbúinn, annars skyldum við fá hans bíl að láni. Við tókum taxa niður í “gömlu” borg, fengum okkur kafta og röltum um. Við vorum orðin ansi efins um að við fengjum bíl yfir höfuð, en viti menn, þegar við komum kl. 17 þá beið okkar ansi vel útlítandi bíll.

Domi á hraðbrautinni

Loksins vorum við lögð af stað og að sjálfsögðu keyrði ég. En bílinn var nánast bensínlaus og við höfðum lagt allan peninginn okkar til tryggingar á bílnum. Við fundum sem betur fer bensínstöð áður en við komum út ú Amman og rétt náðum að safna saman síðustu aurunum til þess að fylla tankinn. Þá var að redda peningum. Við höfðum ekki hugmynd um hvar hraðbanka væri að finna og við ókum eftir stórri hraðbraut. Maðurinn á bílaleigunni hafði sagt okkur að fylgja vegamerkingum að flugvellinum þannig að við ákváðum að koma við á flugvellinum og taka út pening. Auðvitað var þvílík öryggisgæsla þar og hermönnunum fannst frekar hlægilegt þegar við sögðum þeim að við værum komin þangað til að taka út pening. En það gekk og þá gátum við keyrt af stað áhyggjulaus í átt að Petru.

Vatn lak úr vélinni

Þegar við vorum komin um 100 km frá Amman var farið að dimma og við ákváðum að stoppa og njóta sólsetursins í eyðimörkinni. Þá spyr Gunnar allt í einu hvort einhver hafi hellt vatni á götuna. Við litum undir bílinn og þá lak helvítis bílinn. Gat verið. Ég hringdi í bílaleigukallinn og lýsti aðstæðunum. Hann hló og sagði að þetta væri nú bara vatn frá miðstöðinni.
Við komum til Wadi Musa, sem er túristabær við hliðina á Petru, um kl. 22 á laugardagskvöldið eða um 11 klst. eftir áætlun. Þar fundum við hótel sem mælt var með í túristabókinni hans Gunna og bókuðum herbergi. Snemma morguninn eftir keyrðum við svo til Petru, borguðum morðfjár inn á svæðið, 21 dinara eða rúmar 2500 kr.

Sami lagaði te fyrir okkur við lækinn

Petra var auðvitað undursamleg og stóð undir væntingum hvað varðar mikilfengleika hennar. Leiðin um Petru er ansi löng og tekur nokkra klukkutíma að ganga upp á topp. Betúínastrákar bjóða túristum að ríða ösnum sínum upp brattar hliðar Petru og taka smáaura fyrir. Ég sló til og settist á bak og strákarnir sömuleiðis. Betúínastrákarnir fóru með okkur út fyrir venjulega leið að læk sem rennur í dal aðeins neðan við Petru. Við settumst þar niður í laut, kveiktum bál, sóttum vatn í lækinn og hitum okkur te.

Ég og múlasninn Monika

Eftir góða afslöppum í þessari sannkölluðu paradís buðu betúíastrákarnir okkur að koma með sér upp á topp Petru þar sem vinir þeirra væru með tjald efst á fjallinu með útsýni yfir Wadi Araba og alla leið til Palestínu. Við slóum til. Það var svo ofboðslega friðsælt og fallegt þarna að við enduðum á því að eyða þar nóttinni og öllum mánudeginum. Þar kynntumst við fjótum betúínum sem eyða meirihluta daga sinna í tjaldinu á toppi veraldar, þeim Mohammed, Fawas, Sameh og Abet. Abet spilaði á út gítar, Mohammed trommar og Fawas spilar á flautu. Við sungum, fórum í vatnsleiðangra á ösnunum og múlösnunum, lágum og störðum á milljón stjörnur, löbbuðum um, hjálpuðumst að við að elda mat yfir báli og drukkum óhóflega mikið magn af tei. Á mánudeginum höfðum við hugsað okkur að leggja af stað snemma um morgunninn aftur til Amman, enda áttum við að skila bíluleigubílnum kl. 17, en Mohammed hringdi fyrir mig í kallinn og tilkynnti honum að okkur myndi seinka.

Betúínastrákarnir Fawas og Abet

Til þess að við þyrftum ekki að greiða fyrir auka dag í Petru buðu Fawas og Mohammed okkur að ríða með sér í Betúínaþopið sitt þaðan sem hægt var að komast aðra leið út. Við lögðum af stað um fimm leitið ríðandi til þorpsins. Leiðin var löng og hlykkjótt, upp og niður fjallshliðarnar, en svo draumi líkust að mig langaði eiginlega ekkert að fara. Þegar við komum til þorpsins var að sjálfsögðu boðið upp á te og Fawas fór í Betúína fötin sín, en hann hafði áður verið klæddur eins og dauðarokkstjarna. Frá þorpinu tókum við svo leigubíl niður til Petru, sóttum bílinn okkar og keyrðum með strákunum heim til Mohammeds. Þar gátum við öll farið í sturtu til skiptis og sátum þess á milli í hring á gólfinu, hlustuðum á tónlist og klöppuðum saman lófum.

Tjaldið þar sem við eyddum tveim dögum og einni nótt

Klukkan var rúmlega 23 þegar við lögðum loks af stað til Amman en það var ótrúlega erfitt að koma sér af stað enda mjög freistandi að verða bara eftir og gleymast. Við uppgötvuðum fljótlega að við höfðum tapað lyklunum af íbúðinni í Amman og hringdum því í Wahbi sem sagði okkur að þetta væri eini lykillinn að íbúðinni og það væri lítið sem hann gæti gert enda að nálgast miðnætti. Við keyrðum samt sem áður áfram í átt að Amman, Gunnar rotaður aftur í og við frakkinn að halda hvort öðru vakandi við aksturinn. Um 3 leiðið komum við svo til Amman og sváfum í bílnum fyrir utan íbúðina. Ég held ég hafi sofið í svona 2 tíma.

Útsýni frá tjaldinu okkar

Á þriðjudagsmorgun vaknaði ég klukkan 7 og ýtti við strákunum. Leigubílstjóri sem við könnuðumst við keyrði framhjá bílnum okkar fyrir tilviljun og spurði okkur hvað í ósköpunum við værum að gera. Við útskýrðum sólarsöguna og hann hringdi í aðstoðamann Wahbi sem kom út úr íbúðinni okkar með aukalykil sem var svo eftir allt saman til. Við sóttum dótið okkar í íbúðina, skiluðum bílnum og brunuðum út að landamærunum því ég átti að kenna ensku kl. 15 og 16:30.



Ég var svo langþreytt og útkeyrð þegar við komum að brúnni að mig svimaði. Það var ekkert vesan á jórdanska hluta brúnnar en aðra sögu er að segja af ísraelska hlutanum. Þegar við komum að byggingunni þar sem landamæraeftirlit fer fram voru um 300 Palestínumenn í röð að bíða eftir að ganga í gegnum málmleitartæki o.s.frv. Allt í góðu með það. Það er eðlilegt. En allt í einu tóku hermennirnir upp á því að reka alla út úr byggingunni og skipuðu þeim að standa á grasfleti í um 20 metra fjarlægð frá byggingunni. Þar stóðum við svo ásamt 300 Palestínumönnum í steikjandi hita, beint undir sólinni í um 15 mínútur. Á meðan stóðu hermennirnir í skugga, beint á móti okkur, upp við bygginguna, talandi saman um guð veit hvað, hlægjandi og brosandi. Algerlega tilgangslaus aðgerð. Það rann á mig smá reiði við að verða vitni að þessu, en ég gerði mér hins vegar ekki grein fyrir því þá að þetta var aðeins upphafið að 10 klst. veru minni í þessari blessuðu byggingu.

Þegar við fengum svo að fara aftur inn hélt eftirlitið áfram. Þá sé að að maður kemur inn í bygginguna og hann ýtir á undan sér hjólastól með elstu konu sem ég hef í lífinu séð. Hún hélt ekki einu sinni höfði. Fólkið sem stóð í röðinni hleypti þeim fremst og þegar þau nálguðust málmleitartækið skipar ungur hermaður konunni að standa upp úr stólnum og ganga í gegnum málmleitartækið. Konan gat það að sjálfsögðu ekki þannig að þrír menn héldu konunni á fótum og gengu með henni gegnum tækið. Það pípti. Hermaðurinn skipar konunni að fara til baka og ganga aftur í gegn. Mér sýndist konan vera búin að missa meðvitund. Ekki nóg með það heldur skipaði hermaðurinn henni að fara úr skónum og láta þá gegnum röntgentækið. Hún var að sjálfsögðu ekki fær um það sjálf þannig að fjórði maðurinn þurfti að taka hana úr skónum og fjarlægði í leiðinni lykil úr vasa konunnar sem hafði valdið því að tækið pípti. Rúmlega mínútu seinna, þegar hermaðurinn var tilbúinn benti hann þeim að labba aftur í gegn. Ekkert píp og konan var lögð aftur niður í hjólastólinn, klædd í skóna og henni rúllað í næstu röð. Ég sá þessa konu ekki meir.

Á meðan að ég beið í næstu röð, sem var vegabréfsáritunarröðin, var ég orðið enn þreyttari og enn pirraðri. Salurinn var fullur af Palestínumönnum, bæði búsettnum í Palestínu og öðrum löndum og þau voru öll að bíða eftir því að vera yfirheyrð. Hvað ertu að fara að gera, hverja þekkiru, hvað er númerið þeirra, hvað heitir amma þín o.s.frv. Ég fann að mig langaði ekki að ljúga lengur, mig langaði ekki að gera þeim til geðs að þykjast vera að fara á ströndina á Tel Aviv, mig langaði ekki að leyna því að ég byggi í Nablus, mig langaði ekki að halda áfram lyginni. Með því að ljúga er ég bara enn frekar að ýta undir þá hugmynd þeirra að Nablus og Vesturbakkinn sé staður sem enginn eigi að sjá eða tala um.
Þegar röðin kom svo að mér spyr 19 ára stelpan í áritunarklefanum:

Hún: hver er tilganurinn með heimsókn þinni til Ísraels?
Ég: ég vinn þar
Hún: við hvað eru að vinna þar?
Ég: ég kenni ensku og fyrstu hjálp
Hún: hvar?
Ég: í Nablus (Gunni missir anditið)
Hún: Ok (ég sá ekki viðbrögðin hennar enda andlit hennar að mestu falið bakvið hátt borð sem hún sat við)...bíddu aðeins...(hún pikkar inn í tölvuna)...sestu niður og það kemur hermaður að tala við þig á eftir.

Ég settist niður við hlið fjölskyldu sem beið þess að vera yfirheyrð. Svo kom Gunni og settist niður og beið. Svo kom Domi, svo Ciara (hún sagðist hins vegar vera túristi að ferðast um Ísrael og við þóttumst ekki þekkjast).
Eftir klukkutíma komu tvær 19 ára gelgjuhermenn:

Þær: Ok...sko það var ýkt auðvelt að finna þig...eina ljóshærða manneskjan hér...ok...hvað ertu að gera í Nablus?
Ég: ég er að kenna þar ensku og fyrstu hjálp
Þær: hjá hvaða samtökum ertu að vinna
Ég: ég er að vinna sjálfstætt, ég fer í þorp og kenni fullorðnum konum sem vilja læra skyndihjálp og ensku
Þær: hvar í Nablus býrðu?
Ég: það eru ekki götunúmer í Nablus, viltu samt götuheitið?
Þær: hvaða hverfi, Nablus er sko ýkt stór borg
Ég: Asira
Þær: með hverjum býrðu?
Ég: fullt af fólki
Þær: ertu með einhver skjöl sem sanna að þú sért að vinna í Nablus?
Ég: nei
Þær: ertu með einhver símanúmer hjá konunum sem þú kennir skyndihjálp
Ég: þær eiga ekki síma
Þær: þá verðum við að vísa þér úr landi
Ég: og hvert á ég að fara?
Þær: ég veit það ekki
Ég: á hvað forsendum viljiði vísa mér úr landi, hvers konar ógn er ég?
Þær: ok...ég er bara hermaður...þetta eru skipanir frá officernum
Ég: þá vil ég fá að tala við officerinn
Þær: ok...ég skal segja honum það

Fjórum eða fimm tímum seinna, þegar Gunnar og Domi, sem báðir sögðust vera að ferðast um og vinna á Vesturbakkanum, voru farnir í gegn með 3 mánaða visa í vegabréfunum sínum, kom officerinn. Hann var grannur, ungur maður, lítið eldri en um tvítugt, kannski 21. Hann spyr mig aftur sömu spurninga og fer. Hálftíma seinna kemur hann aftur og spyr hvað ég hafi verið að gera í Jórdaníu. Sjá Petru segi ég. Hann hverfur aftur.
Klukkutíma síðar kemur hann aftur og þá var ég orðin ansi þreytt. Ég segi við hann að ég sé að segja sannleikann, að ég hafi auðveldlega getað logið að honum. Ég þarf að komast aftur til Nablus, sagði ég, þar sé allt dótið mitt, tölvan mín og öll fötin mín eru. Ég segi honum að ég sjái ekki hvert vandamálið sé. Ég er ekki á sakaskrá, ég er ekki ógn við tilveru Ísraels, ég hafi ekki verið lengur í landinu en mér er heimilt að vera og að ég sé að vinna mannúðlegt sjálboðaliðastarf. Ég fékk hins vegar engin svör.
Nokkru seinna kemur hann til mín og réttir mér vegabréfið mitt. Ég opna það og sé að ég hafi fengið eins vikna visa. Flugið mitt fer frá Tel Aviv eftir 3 vikur og ég má ekki vera í Tel Aviv þá.

Aðskilnaðarmúrinn milli Ramallah og Jerúsalem, við Kalandía Check Point

Ciara fékk sína áritun á sama tíma og ég, nema að hún fékk það til þriggja mánaða. Þegar við löbbuðum svo burt frá vegabrefsáritunarstaðnum tók við önnur röð. Þar var mér hleypt í gegn en Ciara þurfti að bíða í hálftíma í viðbót. Engin ástæða. Bara bíða.
Þegar ég kom svo til Nablus undir nótt höfðu allir heyrt af því að ég hafi bara fengið viku visa. Meira að segja leigubílsstjóri hafi sagt Abe frá því. Stórfjölskyldan mín i Nablus hafði haft miklar áhyggjur og allir voru boðir og búnir að hjálpa til.

Erfiðast við þetta allt er að fá engin svör fyrir óréttlætinu. Ég upplifði þetta í einn dag, í eitt skipti en líf Palestínumanna er líf án svara. Óréttlæti og niðurlæging án ástæðu.

Ég fór með Abe til Tel Aviv á miðvikudaginn og reyndi að framlengja visað mitt. Hann fékk sínu framlengt en ekki ég. Ég þarf að reyna aftur á sunnudag/mánudag. Annars þarf ég að fara til Jórdaníu eða Egyptalands aftur og panta mér nýtt flug.


Árásir landnema halda áfram